Olga Drenda: Słyszymy dziś o problemach, których wcześniej nie uważano za defekty czy schorzenia, jak słynny przypadek z „pomarańczową skórką”. Do lat 60. cellulit traktowany był po prostu jako powszechne zjawisko występujące u dorosłych kobiet, dzisiaj na walkę z nim klientki drogerii i aptek wydają miliony.

Bartłomiej Dobroczyński: Muszę wywołać do tablicy współczesny konglomerat kapitalizmu, nauki i popkultury, który doprowadził do tego, że nasza kultura stała się mało zawoalowaną wersją Darwinowskiej walki o przetrwanie. Chodzi po prostu o to, żeby być najsilniejszym i najpiękniejszym jednocześnie. Ten prymitywny przekaz popkultura potrafi ubierać w kalejdoskopowo migocące obrazy. Politycy, gwiazdy sportu, biznesu czy show-biznesu przedstawiani są jako pewne wzorce, które inni chcą odruchowo naśladować w nadziei, że osiągną taki sam sukces. Ludzi ze świecznika stać jednak na to, aby należycie dbać o swój wizerunek właśnie ze względu na osiągnięty sukces i pozycję finansową: utrzymują go za pomocą chirurgii plastycznej, zabiegów kosmetycznych. Ale jest jeszcze jeden element. Kapitalizm byłby nie do pomyślenia bez korzeni w postaci protestanckiej etyki pracy, w której kumulowanie dóbr, oszczędzanie i umiejętność „odraczania gratyfikacji” są czymś dobrym. Wątek ten został tak dalece zeświecczony i strywializowany, że trzeba pewnego wysiłku, aby zdać sobie z tego sprawę, ale warto pamiętać, że u podstaw protestantyzmu leży utożsamienie cnoty nie tylko z dobrymi uczynkami, ale i ze stanem posiadania. Brak posiadania, bezrobocie, bieda i choroby zostają powiązane z moralną niższością, z brakiem cnót. Ubóstwo jest krytykowane i – co ważne – traktowane jako zawinione. Człowiek taki nie potrafi „wziąć się w garść”, poddać dyscyplinie, nie jest więc godzien zaufania. W XX w. do tego zbioru cech dołączyła otyłość. Łatwo wskazać jej przyczynę – najtańsze jedzenie jest najbardziej przetworzone i niezdrowe, a zatem najbardziej tuczące.

OD: Tu dochodzimy do ciekawego paradoksu, bo okazuje się, że jedzenie obecne przez wieki na stołach biednych dzisiaj jest drogie – ponieważ jest zdrowsze. A przecież konserwanty, barwniki, plastikowe opakowania, wszystkie zabiegi przedłużające trwałość żywności były jeszcze kilkadziesiąt lat temu witane z podziwem jako rewolucyjne wynalazki nowoczesności.

BD: Jedzenie, które dzisiaj uważamy za najzdrowsze, przez wieki było pożywieniem ubogich: ciemny chleb, kasza, warzywa. Również w naszych rodzinach można by znaleźć potwierdzenie na to, że jeszcze do niedawna synonimem luksusu było jedzenie z punktu widzenia dietetyki niezdrowe: biały cukier, białe pieczywo, mięso wieprzowe. Święta były czasem konsumpcji ogromnej ilości tłustych wędlin, białe bułki były dobrem pożądanym, a chleb razowy uchodził za pokarm biedoty. Dzisiaj jedzenie naprawdę zdrowe stało się drogie i trudniejsze do uzyskania, a łatwe w produkcji masowej, czyli tanie, jest właściwie z medycznego punktu widzenia szkodliwe. Otyłość na dobrą sprawę występuje przede wszystkim u ludzi. Można zaryzykować więc tezę, że ma charakter kulturowy. Okazuje się zatem, że naturalne skłonności – takie jak zapotrzebowanie na cukier i tłuszcz – w świecie nienaturalnym, w którym żyjemy, mogą w pewnych okolicznościach stać się dla człowieka niezdrowe.

OD: Od czasu do czasu w popkulturze pojawia się wątek „obłaskawiania” ciała: do mediów trafia gwiazda, która odbiega nieco od standardów szczupłej sylwetki.

BD: Wydaje mi się, że ostatnio zaznacza się pewna dynamika: modele i modelki wybierani są w nieco bardziej liberalny sposób. Do ośrodków decydenckich docierają bowiem sygnały, że jeśli kryteria urody sformułuje się w sposób całkowicie nieosiągalny dla jednego odchylenia standardowego populacji, czyli około 70%, to mogą one stracić w ogóle możliwość oddziaływania. Odbiorcy machną wtedy ręką i stwierdzą, że to nie ich liga. Następuje zatem poszerzenie pola oddziaływania i do katalogu ideałów dopuszcza się również nieco inne typy. Podobne zjawisko ma miejsce w przypadku osób starszych, które – jako zwykle zamożniejsze niż ludzie młodzi – reprezentują znaczącą grupę odbiorców, nie opłaca się więc ich wykluczać. Jeśli to zjawisko się utrzyma, to być może w przyszłości będziemy mieć do czynienia z pewną rewolucją i dyskryminacja ze względu na sylwetkę będzie równie nieakceptowana jak dziś rasizm czy seksizm.