Notes / Kieszonkowy kalendarzyk na rok 1951 Iwaszkiewicz kupił prawdopodobnie w Berlinie (…). Każdego dnia notował w nim najważniejsze wydarzenia, traktował notatki jak małe archiwum. Zostawiał slad po przeżyciach, których nie sposób inaczej zapamiątać.

Tekst: redakcja

Zdjęcia: Olga Świątecka | Puap collective / Wszystkie zdjęcia wykonano w Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku

Rzeczy. Iwaszkiewicz intymnie to nowa książka Anny Król wydana nakładem wydawnictwa Wilk&Król Oficyna Wydawnicza z Warszawy. Jest wynikiem kilkuletniej pracy autorki. Reportażowi literackiemu, będącemu udaną próbą napisania nowej, kompletnej biografii pisarza towarzyszy projekt fotograficzny przygotowany przez Olgę Świątecką. Bohaterami jej, tym razem fotograficznego, reportażu są rzeczy i przedmioty codziennego użytku Iwaszkiewicza, które znajdują się w Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku.

Zachęcamy do obejrzenia naszego wyboru zdjęć Świąteckiej. Kilku z nich towarzyszy fragment książki Rzeczy. Iwaszkiewicz intymnie.

Sprawy do załatwienia / Jeśli musiał coś zanotować, nie zastanawiał się, na czym ma pisać. Sięgał po pierwszy kawałek papieru, który mu się nawinął. Bieżące notatki i listy spraw do załatwienia zachowały się na wycinkach prasowych, starych pokreślonych drukach, rysunkach wnuków, a nawet na zrealizowanych receptach. Niektóre kartki wykorzystywał kilka razy. Listy sprawunków na kolejne dni sąsiadują ze sobą tak blisko, że czasem trudno je od siebie odróżnić. Zapisywał czynności wykonane i te, które miał dopiero w planach. Na tych dziwacznych listach zwykle panuje demokratyczny chaos. „Kupić nowe okulary!” – zapisał obok terminu referatu, który miał skończyć na zjazd literatów. Zakup kremu do golenia i proszku do zębów obok przypomnienia o zamówieniu mszy w intencji zmarłego przyjaciela. Potrzebne części samochodowe marki Renault obok notatki o odbiorze jakichś sadzonek, a kontrolę weterynaryjną Tropka obok wizyty w sejmie. W archiwum pełno jest kartek z nagłówkiem „sprawy do załatwienia” lub „notatki ku pamięci”.

Telegramy / Listy pisze tradycyjnie, wyłącznie ręcznie, używając osobistej papeterii lub papieru z nadrukowanym logo instytucji czy hotelu, w którym się zatrzymał. Jeśli z pośpiechu pozwala sobie na napisanie listu na maszynie, przeprasza rozmówcę.

Dawna sypialnia / Sypialnia to duży, słoneczny pokój położony najbardziej centralnie na pierwszym piętrze. Najpierw widzi się dwa połączone ze sobą ogromne łóżka, pochodzące z rodzinnej fabryki Lilpop, Rau i Loewenstein. Jedno z nich, to bliżej wejścia, ma wyraźnie wytarty drewniany zagłówek. To na nim, dłuższym tylko o sześć centymetrów niż sam użytkownik, spał Jarosław. Lubił się skarżyć, że „przez całe życie dosłownie i w przenośni śpi w za krótkim łóżku”.

Zapiski / W archiwum znajduje się łącznie 1067 teczek. 350 teczek zajmują listy oraz dzienniki. Jedną czwartą całego archiwum – materiały, które najtrudniej uporządkować: drobne notatki, kartki, zapiski, liściki, listy sprawunków.

Szara strefa / Szarą strefę muzealnej kolekcji stanowią przedmioty, których nie udało się uporządkować, opisać i skatalogować. Zagracają biurka i sekretarzyki. Gubią się i odnajdują nieoczekiwanie w przepastnych szufladach. Żyją swoim życiem, kurzą się i niszczeją. Wiszą w szafach i leżą na półkach, podając w wątpliwość trud kustoszy. Czasem w sąsiedztwie skatalogowanych kolegów dostrzegają je bardziej spostrzegawczy zwiedzający. Czasem stają w szranki z elegancką kolekcją eksponowaną w specjalnych gablotach. Wśród nich są nadjedzone przez mole marynarki Starego i szczotka z włosia dzika, naczynie do gotowania strzykawek Anny oraz kilka szczoteczek do zębów.

Książka zapisana na marginesach / Podczas ucieczki ze Stawiska w pierwszych dniach wojny dramatyczne obrazy zapisywał na jedynym dostępnym kawałku papieru – książce zabranej w pośpiechu przez jedną z córek.

Flakony / Owalny, podłużny flakon przypominał kształtem drewniany kołek. Sięgnął po niego i zdjął nakrętkę. Wylał trochę jasnego płynu na dłoń. W przedziale rozszedł się zapach jego ulubionej wody kolońskiej o intensywnym drzewnym zapachu.

Telewizor / Ogromny telewizor, jeden z pierwszych kolorowych modeli – prezent od przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji. Pisarz rzadko go włączał. Chętniej przed ekranem siadała jego prawnuczka, mała Ludwika, żeby obejrzeć dobranockę.

——

Więcej zdjęć znajdziesz TUTAJ.

Wszystkie cytaty pochodzą z książki Anny Król RZECZY. Iwaszkiewicz intymnie, wyd. Wilk&Król Oficyna Wydawnicza, Warszawa, październik 2015.